9. Sınıf Dil ve Anlatım Cevapları ADA Yayınevi SAYFA 72-73-74-75

9. Sınıf Dil ve Anlatım Cevapları ADA Yayınevi SAYFA 72-73-74-75

SAYFA 72

1.  "Ev" kelimesinin telaffuzu sırasında zihninizde nasıl bir kavramın canlandığını söyleyiniz.

Ev kelimesini telaffuz ettiğimizde zihnimizde bir ev kavramı canlanır.

2.  Çocuk gönlüm kaygılardan azade

Yüzlerde nur, ekinlerde bereket

Orhan Veli KANIK

Yukarıdaki dizeleri, altı çizili kelimenin eş anlamını kullanarak yeniden okuyunuz. Şiirin anlamında bir farklılık hissettiniz mi? Nedenini açıklayınız.

Kaygı sözcüğünün yerine “üzüntü, keder, tasa, endişe” sözcüklerini getirebiliriz. Şiirin anlamı bozulmaz ama şiirin söyleyiş özelliği bozulur.

SAYFA 73

1.  ETKİNLİK:

Gösterge şemasında gösteren durumundaki  ç,i,ç,e,k sesleri anlamlı bir bütün oluşturacak şekilde bir araya gelmiş ve “çiçek” sözcüğünü oluşturmuştur. Çiçeğin zihnimizdeki karşılığına gösterilen denir.

·     Gösteren ile gösterilenin birbirinden ayrılması, gösterenin kullanıldığı bağlama göre değişiklik gösterir.

Kelimenin kavram yönü, gösterenin zihnimizde oluşturduğu şekil, duygu veya düşünceyi gösterir.

b) “Ağaç” kelimesi a,ğ,a,ç seslerinin “rüzgar” kelimesi r,ü,z,g,a,r seslerinin bir araya gelmesiyle simgeleştirilmiş ve bu varlıkları karşılayarak kavramlaştırılmıştır.

c) Sesler, sözcükleri oluşturmuştur, sözcükler ise varlık, durum ve kavramların zihnimizdeki soyut karşılığı olmuştur.

ç) “Bir ulu ağaçtan bir yaprak düşse o anda acısın duyar, iniler.” cümlesinin anlamlı en küçük birimi kelimedir.

SAYFA 74

2.  ETKİNLİK:

a) “Yâr” kelimesi canan, sevgili kelimeleriyle eş anlamlıdır. Şairin “yâr” kelimesini seçmesi ses ve söyleyiş ahengiyle ilgilidir.

3.  Etkinlik:

a) Ay Işığında Bekleyiş adlı şiirdeki imgeler: “güzel rengin uçmaması, simsiyah gecenin dağlarda kaybolması, altın büyük saat, nurun güzelleşmesi, muradın titremesi, gül yüz, yaslı bahçe, mavi ışık, titremek, deli rüzgar”

İmgeler, şiirin anlamına derinlik katmıştır. Şair imgelerle hayal dünyasını bizlere daha etkili bir şekilde yansıtmaktadır.

b) “Simsiyah” sözcüğünün eş anlamlısı “kapkara”dır. Bazen kelimelerin eş anlamlısını kullanmak, verilmek istenen anlamı tam yansıtmayacağı için doğru olmaz. Bu şiirde “simsiyah gece” yerine “kapkara gece” ifadesini kullanmak doğru değildir. Örneğin “ak sakallı ihtiyar” sözü yerine “beyaz sakallı ihtiyar” sözünü kullanmak verilmek istenen anlamı tam yansıtmaz.

DEĞERLENDİRME

1. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun kelimeleri yazınız.

• Dilin, anlamlı olan en küçük birimi.....KELİMELERDİR......

* Bir kelimede anlam kavramlaşırken varlık, olay, duygu, düşünce ve hayaller ses birleşimiyle

....KELİME....hâline getirilir.

2. Aşağıdaki altı çizili kelimelerden hangisinin eş anlamı yoktur?

A. Gösterdiğiniz cesarete hayran kaldım.

B. Seninle küsmek istemezdim.

C. Duvarı nem, insanı gam öldürür.

D. Paketi ne zaman yolladın?

E. Öğle vakti gideceğim. ***

CEVAP: E

CEVAP: B

4.  I. Hemen hemen yolu yarıladık.

II. Hafif hafif bir rüzgâr esiyor.

III. Olsa olsa on yaşındadır.

IV. Aşağı yukarı bir saat sonra gelirler.

V. Zaman zaman güneş açıyor.

Bu cümlelerin hangilerindeki altı çizili sözler birbirine yakın anlamdadır?

A. I ve II B. II ve IV   C. I ve IV

D. III ve V E. IV ve V

(ÖYS - 1989)

CEVAP: C

 DİĞER SAYFALAR: 9. Sınıf Dil ve Anlatım Cevapları ADA Yayınevi 2014-2015